» 2006 » Октябрь » 14 » Да 100 годдзя з дня народжання Алеся Феафілавіча Салагуба
Да 100 годдзя з дня народжання Алеся Феафілавіча Салагуба
Алесь Феафілавіч Салагуб (18.10.1906, в. Зарудзічы Смаргонскага раёна- 17.05.1934)- паэт, літаратуразнаўца, публіцыст. Закончыў Віленскую беларускую гімназію (1927), Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт (1931). Член КСМ Заходняй Беларусі, арганізатар гурткоў Беларускай сялянска- работніцкай грамады на Смаргоншчыне. За рэвалюцыйную дзейнасць ён пабываў ва ўсіх віленскіх турмах: у 1924 годзе сядзеў у турме на Стэфанаўскай вуліцы, потым яго перавялі на Лукішкі, у 1927 годзе правёў ноч у гарадскім арышце і паўгода зноў на Лукішках. Пра Лукішкі, гэтую катоўню палітычных вязняў, пісалі многія заходнебеларускія пісьменнікі: Валянцін Таўлай, Максім Танк, Піліп Пестрак, Міхась Машара і іншыя. Выйшаўшы з турмы вясной 1928 года, Алесь Салагуб стаў шукаць магчымасці перабрацца ў Савецкую Беларусь.У 1929 годзе да яго перабралася жонка, таксама не легальна перайшоўшы граніцу. Пасля заканчэння ў 1931 годзе ўніверсітэта А.Салагуб стаў аспірантам. У 1933 г. (на трэцім годзе аспірантуры Інсытута літаратуры і мастацтва АН БССР) арыштаваны, у наступным годзе прысуджаны да вышэйшай меры пакарання. Найбольш верагодна, што прысуд быў выкананы ў Мінску. Пасмяротна рэабілітаваны 18.04.1956 г. Рэпрасавана была таксама і яго жонка Марыя, якую з сынам выслалі ў Смаленск, потым- на Поўнач. Выдаў зборнік вершаў “Лукішкі” (1929). Асобныя творы надрукаваныя ў “Анталогіі беларускай паэзіі” (1961, т.2) кнізе “Сцягі і паходні” (1965), анталогіі “Краса і сіла” (2003). Мастацкі талент Алеся Салагуба развіваўся ў рэчышчы рамантычнай стылёвай плыні. Яго творчасць апладнялася ідэямі актыўнага грамадска- сацыяльнага руху, змагання за народную волю, ахвярнага служэння Радзіме, усведамленнем іх высокай духоўна- маральнай сутнасці і значэння. Таленавіты паэт стаўся ахвяраю сісітэмы, у якую шчыра верыў і якой аддана служыў. Не ўсё створанае Алесем Салагубам аднолькавае ў мастацкіх адносінах. Не ўсе яго творы адшуканы і сабраны даследчыкамі. Але і тое што дайшло да нас з яго літаратурнай спадчыны, сведчыць, што гэта быў арыгінальны і самабытны майстр слова, актыўны змагар за народныя ідэі.
На Вяллі Вірыць, бурліць Вялля – рака, Нясуцца веды ў даль. Мне ж моцна сэрца чшыміць жаль За цемру мужыка. З калом, сагнуўшыся ў крук, За Буг кіруе плыт, І ў дзень і ў ноч не чуе рук, Слязьмі пясок абмыт. Вірыць, бурліць Вялля – рака, Нясецца хваляў плеск, А над вадой мігціць рука І сонца яркі блеск. Плыве, багацце ўдоль- Наш родны лес і гай. Нам, беларусам, толькі жаль, - Дабро ж у чужацкі край. Вірыць, бурліць Вялля – рака, Аб хваллі б’ецца плыт, Шуміць аер і асака пад ценямі ракіт. Лета 1926 года ў вёске Зарудзічы.
